24 Temmuz, 2021

Her bireyin dünya nüfusuna dahil olduğunu unutmadan, gezegenin kaynaklarını ve üretimin ürünlerini makul derecelerde tüketmesi gerektiğini fark etmesi zorunludur. Bilhassa gıda, enerji, tabii kaynaklar ve hammadde tüketiminde bireysel etkinin küresel boyutunu iyi idrak etmek gerekir.

Kişilerin kendi küçük davranışlarıyla etkisiz kaldığını düşünmesi tasarruf hareketlerinin önündeki en büyük psikolojik engeldir. ‘'Benim çabam neyi değiştirir?’’ ya da ‘’ Sadece ben değilim ki kimse bir şey yapmıyor’’ gibi sığ bahaneler, kıymeti bilinmesi gereken kısıtlı kaynakların fütursuzca tüketilmesine sebep olmaktadır.

İnsanların değişimi başlatmak için kendi çapında bir etki yaratması, başka insanların çapını; o insanların çaplarındaki değişiklikler tüm insanlığın algısındaki davranış modellerini değiştirebilir. Tasarruf hareketleri ve israfı önleyici davranışlarda da aynı model geçerlidir. Bireysel tasarruf, küresel israfı önleyebilecek güce sahiptir!

Tükiyede Bireysel Tasarruf Oranları ve Uygulamaları Nelerdir?

T.C. Kalkın Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘’Bireysel Kalkınma Eğilimleri’’ kapsamında hazırladığı 11. Kalkınma Planı 2019 – 2023 yılları arasında bireysel tasarruf adımlarının, kalkınma projelerindeki payını açıkça ortaya koymaktadır. Plan dahilinde ülke genelindeki israf kategorileri ve bireysel tasarruf uygulamalarının, genel kalkınma hareketine yansıması tablolar halinde incelenmiştir.

Bireylerin tüketim hacmini, bilhassa gıda, enerji ve hammadde kategorileri için değerlendirmek gerektiğinde, kişi başı tüketim hacmini aşan alım ve yatırımlar, mevcut kaynakları olumsuz yönde etkilemektedir. Öte yandan üretim kanadında ticari faaliyet gösteren bireylerin, satış, talep ve tüketici hacminden fazla üretim modeli benimsemesi bireysel israf oranlarını artıran sebepler arasında yer almaktadır.

Özel İhtisas Komisyonun yayımladığı rapora göre Türkiye bireysel tasarrufta yıllık değerlerini 2016 yılından bu güne 24.40 puana yükseltmiştir. Farklı geri dönüşüm hareketlerinin yaygınlaşması, bilinçli tüketim eğitimleri, ayrıştırma stantlarının mahalli mecralara yerleştirilmesi, geri dönüşümde mali kazanç garantili adımlar gibi sebeplerle yükselen bu oran; Avrupa ülkelerinin üzerinde bir orandır. Ancak Türkiye Güney Doğu Asya ülkelerinin bireysel tasarruf oranlarının gerisinde kalmıştır.

Bireysel Tasarrufun Temel Adımları

İnsanların temel ihtiyaçları arasında yer alan yeme - içme, giyim, barınma, güvenlik gibi kategorilerin her biri, yaşam malzemelerinden oluşan üretimi tetikler. Bu sayede küresel üretim ve ekonomi meydana gelir. Kişilerin ihtiyaç duyduğu temel yaşam malzemeleri için yapılan üretimin, tüketimle doğru orantılı olduğu ekonomiler israfın en az gerçekleştiği ekonomilerdir.

Son yüzyılın, farklı siyasi ve ekonomik propagandalar vasıtasıyla insanlarda yarattığı tüketim çeşitliliği algısı, üretim modellerinde de farklı eğilimlere sebep olmaktadır. Kişilerin her temel yaşam kategorisi için talep ettiği sayısız çeşitlilik, üretimde karşılığı olmayan bir yığılmaya ve yoğunluğa sebep olur. Bu sebeple bireysel tasarruf adımlarından ilki ve en önemlisi; sürekli yaşamsal ihtiyaçlarda optimist yaklaşımdır.

Optimist yaklaşımın genel açıklaması şu şekilde yapılabilir; kişilerin hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğu yeme - içme giyim vb. ürünlerde yalnızca ihtiyaçları kadarını talep ederek, bu ürünlerde lüks, estetik, moda vb. yapay beklentileri aramamaları gerekir.

---

Yazar: M. Kaplan

Kaynaklar

sbb.gov.tr
dergipark.org.tr

---